Opis
Centralny Okręg Przemysłowy (COP) był największym
zamierzeniem gospodarczym II Rzeczypospolitej.
Realizowały go w latach 1936-1939
cywilne i wojskowe Biura Planowania Krajowego
według koncepcji wicepremiera i ministra skarbu
Eugeniusza Kwiatkowskiego. Plan inwestycyjny
obejmował swoim zasięgiem cztery województwa:
kieleckie, krakowskie, lubelskie i lwowskie
(stanowiło to ponad 15 proc. terytorium Polski
zamieszkane przez 18 proc. ludności). Łącznie
obszar ten liczył prawie 60 tys. km² i około 6 mln
ludności, którą w większości stanowili mieszkańcy
ubogich, przeludnionych wsi, dla których
należało znaleźć zatrudnienie.
Plan COP polegał na połączeniu ze sobą, pod
auspicjami państwa, szeregu strategicznych
inwestycji o szerokim zróżnicowaniu funkcjonalnym
i różnej skali oddziaływania. W jego ramach
przewidywano budowę nowych przedsiębiorstw
produkujących dla potrzeb przemysłu zbrojeniowego
rozwój i budowę przedsiębiorstw cywilnych
nowoczesne realizacje infrastrukturalne,
energetyczne i komunikacyjne.
Celami stawianymi przed COP były - wzmocnienie
potencjału obronnego Polski, zredukowanie
bezrobocia, wyrównanie poziomu życia
w zaniedbanych częściach kraju oraz utrzymanie
i poszerzenie korzystnej koniunktury gospodarczej
końca lat 30. Niektóre plany rozwoju okręgu
sięgały daleko w przyszłość.
Niestety realizację dużej części zamierzeń
przerwał wybuch II wojny światowej. Wśród
rozpoczętych inwestycji budowlanych na pierwszym
miejscu znalazły się: huta i miasto Stalowa
Wola, wytwórnia amunicji i miasto Nowa
Dęba (dawniej Dęba), fabryka amunicji oraz Kraśnik Fabryczny, wytwórnia prochu w Krajowicach,
zakłady i miasto Poniatowa, zakłady lotnicze
w Mielcu i Rzeszowie, zakłady chemiczne w Nowej
Sarzynie (dawniej Sarzynie) oraz fabryka kauczuku
syntetycznego i opon w Dębicy.
W ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego
budowano również Gazociąg Centralny (łączący
Roztoki, Rzeszów, Sandomierz oraz Starachowice
z Warszawą) elektrownie wodne (m.in. Rożnów,
Porąbka, Czchów) elektrownie lądowe sieci energetyczne
(m.in. linia energetyczna 150 kV łącząca
Mościce ze Starachowicami) drogi i linie kolejowe porty i wiele innych. Wszystkie działania
poprzedzały staranne plany i studia z udziałem
najwybitniejszych fachowców różnych
dziedzin.
Na rewersie monety znajdują się: wizerunek
budynku - siedziba dyrekcji naczelnej Zakładów
Południowych (pierwotna nazwa Huty
Stalowa Wola) - zaprojektowany w stylu
art déco szedowy dach hali produkcyjnej
Zakładów Tele- i Radiotechnicznych w Poniatowej
kominy fabryczne oraz motyw graficzny
zaczerpnięty z klatki schodowej bloku
na osiedlu mieszkaniowym pracowników PZL
w Mielcu, również inwestycji copowskiej.
dr hab. inż. arch. Marcin Furtak
Awers
Rewers
|
