Opis
Zamek Królewski w Warszawie jest jedną z naj- ważniejszych rezydencji monarszych w Euro- pie. Nie tylko ze względu na urodę swej archi- tektury: powściągliwie surowej i eleganckiej od strony placu Zamkowego i barokowo obfitej od strony Wisły czy klasę artystyczną swych parad- nych wnętrz wypełnionych wybitnymi dziełami sztuki, ale przede wszystkim ze względu na swą dramatyczną historię, która wyznaczyła mu rolę symbolu suwerenności państwa polskiego.
Dzieje Zamku nierozerwalnie związane są z histo- rią Polski i Warszawy. Zaczął powstawać w XIV w. jako siedziba książąt mazowieckich. Po inkor- poracji w 1526 r. Mazowsza do Korony rezyden- cja książęca w Warszawie przeszła we władanie królów Polski, zaś w 1569 r. Zamek wyzna- czony został na siedzibę sejmu Rzeczypospoli- tej Obojga Narodów. Rozpoczęta już za króla Zygmunta Augusta rozbudowa Zamku została poprowadzona konsekwentnie przez Zyg- munta III w początkach XVII w. Do istniejących budowli dobudowano trzy regularne skrzydła nowych gmachów, tworząc harmonijny pię- ciobok z dziedzińcem po środku. Wówczas też powstała elewacja Zamku od strony miasta, z dominującą wieżą Zegarową, nadającą mu kształt budowli użyteczności publicznej - Pala- tium Reipublicae. Wystawne wnętrza mieściły apartamenty królewskie i miejsce obrad sejmu, pełniąc rolę centrum życia politycznego, admi- nistracyjnego i kulturalnego kraju. Zamek bywał grabiony i dewastowany, ale odbudowy- wano go i urządzano na nowo, po raz ostatni za króla Stanisława Augusta. To właśnie za jego panowania debatowano tu o reformie państwa, która została zapisana w Konstytucji 3 maja 1791 r.
Rozbiory i upadek Polski przyniosły degrada- cję Zamku - w XIX w. był siedzibą namiestnika władzy zaborczej. Po odzyskaniu niepodległo- ści w 1918 r. Zamek stał się na nowo gmachem reprezentacyjnym władz Rzeczypospolitej. Jednak już na początku II wojny światowej, 17 września 1939 r., spadły na Zamek pierwsze bomby, dokonu- jąc poważnych zniszczeń. Wówczas też rozpoczęto społeczną akcję ratowania wyposażenia Zamku, z myślą o jego przyszłej odbudowie. Nie przypusz- czano jednak, że będzie ona musiała przybrać taką skalę: na rozkaz Adolfa Hitlera Zamek Królewski w Warszawie - jako symbol polskiej państwowości - został w 1944 r., po upadku powstania warszaw- skiego, wysadzony w powietrze.
Jako symbol został też przywrócony do życia. Feno- men jego odbudowy z woli społeczeństwa pol- skiego w latach 1971-1984, dzieło bez precedensu w światowej historii ochrony dziedzictwa kultu- ralnego, wieńczy historię Zamku i otwiera nowy rozdział jego dziejów - jako muzeum będącego świadectwem przywiązania Polaków do spuścizny dziejowej.
W 1984 r. udostępniono publiczności więk- szość zrekonstruowanych wnętrz Zamku. Nie oznaczało to jednak zakończenia prac - od 1995 r. rewitalizowano Arkady Kubickiego i gruntownie odremontowano pałac Pod Bla- chą. Dziś trwają prace w ogrodach zamko- wych. Zamek jest obecnie muzeum wnętrz historycznych. Pełni też funkcje oficjalne - jako miejsce wizyt i spotkań państwowych najwyższej rangi.
dr Przemysław Mrozowski Zastępca Dyrektora ds. Muzealnych i Naukowych Zamku Królewskiego w Warszawie
Awers
Rewers
|
