Opis
Poszerzenie autonomii Królestwa Polskiego w 1858 r. spowodowało przejście Zarządu Pocztowego Królestwa pod zwierzchnictwo namiestnika. Wykorzystując to, Zarząd zwrócił się do Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu z propozycją wydania osobnych walorów pocztowych dla Królestwa. Po uzyskaniu zgody, odpowiednie całostki i znaczki wprowadzono mocą cyrkularza Zarządu Pocztowego nr 13 z 2 (14) grudnia 1859 r. Akt oznajmiał, że z dniem 1 stycznia 1860 r. zostają wprowadzone do obiegu znaczki oraz całostki pocztowe Królestwa Polskiego, przeznaczone do ruchu wewnętrznego w Królestwie oraz do korespondencji z Rosją. Opłata za korespondencję zagraniczną miała być uiszczana gotówką. Jednocześnie ustanowiono trzymiesięczny termin przejściowy na zużycie posiadanych zapasów znaczków rosyjskich (w okresie 1.01.1860−1.04.1860 możliwe były zatem frankatury mieszane).
Znaczek o nominale 10 kopiejek wyprodukowano w rządowej Fabryce Stempla w Warszawie, na papierze dostarczonym przez fabrykę w Jeziornie. Nakład nie został przez historyków ustalony wynosił szacunkowo ok. 3 mln sztuk. Zastosowano druk typograficzny dwubarwny na papierze bezdrzewnym białym lub żółtawym, wykorzystując formę uzyskaną przez powielenie matrycy, sporządzonej przez rytownika Banku Polskiego Henryka Majera. Maszynę do produkcji znaczków skonstruował Izrael Abraham Sztaffel. Ze względu na zastosowanie dwóch barw sporządzono z matryc stalowych drogą galwanoplastyczną dwie płyty: jedną zawierającą płaszcz, godło z koroną, napisy, cyfry, ornament (druk w kolorze niebieskim) oraz drugą z tarczą z godłem oraz poddrukiem (druk w kolorze różowym). Arkusz składał się ze 100 sztuk znaczków (4 x 5 x 5), w 25-blokach rozdzielonych niezadrukowanymi paskami o szerokości 8−9 mm. Gumę o zabarwieniu brunatnym nakładano ręcznie, przy pomocy pędzla. Ząbkowania dokonywano natomiast maszynowo, przy pomocy urządzenia skonstruowanego przez Izraela Abrahama Sztaffela.
Represje po powstaniu styczniowym oznaczały także likwidację autonomii Królestwa Polskiego, w tym samodzielnego zarządu pocztowego. Spowodowało to wycofanie prezentowanego znaczka z obiegu mocą cyrkularza Zarządu Poczty Królestwa Polskiego z 22 stycznia (3 lutego) 1865 r., ustalającego termin 1 (13) kwietnia 1865 r. W okresie 1.02.1865−1.04.1865 ponownie możliwe były zatem frankatury mieszane. Wraz z ustaniem obiegu dokonano zniszczenia 208515 niewykorzystanych jeszcze egzemplarzy. Ostateczny kres samodzielności poczty polskiej w Królestwie nastąpił w 1871 r.
Adam Dylewski, konsultant merytoryczny serii „Historia polskiego znaczka pocztowego”.
Awers
Rewers
Rysunek znaczka był ściśle wzorowany na kursujących podówczas znaczkach rosyjskich, wykonanych z kolei wedle projektu sporządzonego w drukarni Gotlieba Haase w Pradze. Głównym motywem znaczka był herb Królestwa Polskiego, otoczony napisem rosyjskim 10 КОППЬ ЗА ЛОТЬ [ПЬ w drugim wyrazie stanowi jeden znak]. Pod herbem umieszczono napis polski o analogicznej treści ZA ŁÓT KOP. 10.
|
