Opis
Książę Józef Poniatowski - ur. 7 V 1763 r. w Wiedniu,
zm. 19 X 1813 r. w nurtach Elstery pod Lipskiem.
Był ukochanym bratankiem króla Stanisława Augusta
Poniatowskiego. Karierę rozpoczynał w armii austriackiej.
Porzucił ją bez wahania w 1789 r., by na życzenie króla
i sejmu objąć stanowisko generała majora (obecnie
generała brygady) w armii Rzeczypospolitej.
Był entuzjastą Konstytucji 3 maja i w jej obronie walczył
w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 r. 18 czerwca tego roku
dowodzone przezeń oddziały zwyciężyły Rosjan pod
Zieleńcami. Mimo że zwycięstwo nie zmieniło losów
kampanii, to upamiętnił je order Virtuti Militari, którego
książę został kawalerem. Kapitulacja królewska zakończyła
kampanię i przypieczętowała II rozbiór Polski. Obie
decyzje książę przyjął z rozpaczą. Później bił się ze zmiennym
szczęściem w powstaniu kościuszkowskim.
Po upadku państwa rozpoczął się najtrudniejszy okres
w jego życiu. Załamany klęską Rzeczypospolitej zmagał
się z kłopotami majątkowymi, pogrążał się w politycznej
bezczynności i hulankach. W 1807 r. powrócił do czynnego
życia jako dowódca naczelny sił zbrojnych i minister wojny
Księstwa Warszawskiego. W 1809 r. odpierał atak sił austriackich
na Księstwo Warszawskie. Osobista odwaga w bitwie
pod Raszynem i sukces polskiego manewru na Galicję
zaowocowały wzrostem jego popularności. Utrwaliła ją
kampania 1812 r., w której dowodził V korpusem Wielkiej
Armii. Po klęsce podjął dramatyczną decyzję trwania z wojskiem
do końca przy Napoleonie. Ufał w jego szczęśliwą
gwiazdę. Mianowany 16 października 1813 r. marszałkiem
Francji osłaniał odwrót armii w bitwie pod Lipskiem.
Kilkakrotnie ranny, odmawiał poddania się. Półprzytomny,
z ręką na temblaku, w malignie powtarzał słowa, które
przeszły do historii: o Bogu, o honorze, o Ojczyźnie. Osunął
się z koniem w wezbrane nurty Elstery i, ostrzelany z drugiego
brzegu, utonął.
Śmierć księcia zapoczątkowała narodziny romantycznej
legendy, w której mieściły się afirmowane przez pokolenia
wartości drogie Polakom - wiary, nieugiętego honoru
i wierności sprawie nawet wbrew rozsądkowi i zimnym
kalkulacjom, a nade wszystko miłości do utraconej
Ojczyzny.
Awers
Rewers
|
