Opis
Stefan Czarniecki herbu Łodzia urodził się najprawdopodobniej w rodzinnym majątku Czarnca
w powiecie chęcińskim w 1599 r. Dokładnej daty
urodzin nie znamy. Nie ma w tym nic dziwnego
− przyszły hetman polny koronny, pogromca
Moskali i Szwedów wywodził się bowiem ze średniej szlachty, na tyle mało znaczącej, że narodziny
kolejnych dzieci umykały uwadze współczesnych.
Na wejście na karty historii trzeba było zapracować samemu.
Stefan Czarniecki wcześnie wybrał karierę żołnierską i już od 1626 r. walczył ze Szwedami, Rosjanami
i Kozakami. Jego talent wojskowy został dostrzeżony − w 1651 r. dowodził już pułkiem hetmańskim,
a rok później awansował na oboźnego koronnego.
W następnych latach powierzano mu dowództwo samodzielnych dywizji wojska, wysyłanych na
Ukrainę przeciw Kozakom. Prawdziwą sławę zdobył
jednak w czasie potopu szwedzkiego. Jako jedyny
z wyższych rangą dowódców koronnych dochował
wierności Janowi Kazimierzowi, dla którego dzielnie bronił Krakowa jesienią 1655 r. Po powrocie
króla do kraju został mianowany dowódcą armii
wrandze regimentarza. Skutecznie prowadził wojnę
szarpaną ze Szwedami, a w 1657 r. rozgromił armię
Jerzego Rakoczego, księcia Siedmiogrodu sprzymierzonego ze Szwedami. Rok później wysłano go jako
dowódcę wojsk posiłkowych koalicji antyszwedzkiej
do Danii, gdzie odniósł nowe zwycięstwa. Powróciwszy do Polski, pokierował kampanią na Litwie
przeciw Rosjanom, zadał im klęskę pod Połonką
i zepchnął na wschodnie rubieże państwa (1660).
Rok później rozgromił ich znów pod Kuszlikami.
W dobie konfederacji wojskowych (1661−1663)
pozostał wierny królowi, popierając planowane
przez niego reformy elekcji i zwalczając promoskiewskich Kozaków. Wnagrodę za zasługi otrzymał
u schyłku życia awans na hetmana polnego koronnego
(1665). Był też senatorem jako kasztelan kijowski (1655),
a następnie wojewoda ruski (1657) i kijowski (1664).
Dla późniejszych pokoleń stał się symbolem żołnierza i patrioty, którego imię uwieczniono w Mazurku
Dąbrowskiego.
Dariusz Milewski
Awers
Na awersie umieszczono fragment labrów (roślinnych ornamentów) tarczy
herbowej Łodzia - herbu rodu hetmana Stefana
Czarnieckiego.
Rewers
Na rewersie srebrnej monety znajduje się wizerunek hetmana Stefana Czarnieckiego, w tle
znak hetmański.
|
