Opis
Roman Rybarski (1887-1942) to jeden z najważniejszych polityków narodowej demokracji i zarazem czołowy polski ekonomista okresu międzywojnia. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Uczył się ekonomii pod kierunkiem Włodzimierza
Czerkawskiego oraz historii gospodarczej u Franciszka Bujaka. Był członkiem Koła Braterskiego tajnego
Związku Młodzieży Polskiej „Zet” i prezesem Zjednoczenia Młodzieży Narodowej. Brał udział w konferencji pokojowej po zakończeniu I wojny światowej jako
ekspert polskiej delegacji. Wykładał na Politechnice
Warszawskiej i Uniwersytecie Warszawskim. W roku
1926 wszedł do Wielkiej Rady Obozu Wielkiej Polski.
W latach 1928-1935 posłował do sejmu, w którym
przewodził klubowi Stronnictwa Narodowego. Po
1935 roku prowadził działalność pozaparlamentarną, a po wybuchu II wojny światowej zaangażował
się w działalność konspiracyjną i uczestniczył w pracach Komitetu Obrony Stolicy. Aresztowany w 1941
roku przez Gestapo, został uwięziony na Pawiaku,
a następnie w Auschwitz-Birkenau. W obozie stał się
jednym z przywódców konspiracji, wszedł w skład
tajnej Rady Wojskowej. Zmarł w wyniku wycieńczenia i choroby w marcu 1942 roku.
Rybarski był zwolennikiem umiarkowanego liberalizmu. Autor Psychologii społeczno-gospodarczej
bronił idei wolnego rynku jako koncepcji najbardziej zgodnej z naturą człowieka i najlepiej służącej
pomnażaniu bogactwa. Zwalczał etatyzm, przeciwstawiając się procesom nadmiernej regulacji gospodarki. Przestrzegał przed zagrożeniami związanymi
z autorytarną polityką państwa i przerostem biurokracji jako czynnikami nieuchronnie prowadzącymi
ku stagnacji i uwiądowi społeczeństwa.
Jednocześnie cała działalność publiczna Rybarskiego
została podporządkowana idei narodowej. Uczony
podkreślał, że każdy naród podąża sobie właściwą
drogą rozwoju, kreując niepowtarzalną kulturę i dokonując charakterystycznych dla siebie wyborów.
Przekonania moralno-prawne powodują ukształtowanie
się określonych norm, które formują się w określonym
kontekście historycznym - dla każdego narodu innym.
Dlatego wartości i moralność są silniejszymi czynnikami
więzi społecznej niż interes ekonomiczny.
Źródeł rozwoju państwa polskiego upatrywał w wytrwałym pomnażaniu majątku. Podkreślał, że kluczem
do powstania silnej Polski jest ukształtowanie licznej
klasy średniej z rodzimym kapitałem pozyskanym dzięki oszczędnościom. Politykę programów socjalnych
uzależniał od wzrostu dobrobytu, który powinien być
uzyskany własnym wysiłkiem, by uchronić państwo
i naród przed nadmiernym wpływem podmiotów zewnętrznych realizujących cele sprzeczne z interesem
narodowym gospodarza.
Najważniejsze prace Rybarskiego: Marka polska
a polski złoty, trzytomowy System ekonomii politycznej (Rozwój życia gospodarczego i idei gospodarczych, Teoria gospodarstwa społecznego, Psychologia
społeczno-gospodarcza), Naród, jednostka i klasa,
Polityka i gospodarstwo, Przyszłość gospodarcza
świata, Podstawy narodowego programu gospodarczego. Wśród dzieł obejmujących analizy historyczne należy wymienić: Skarbowość Polski
w dobie rozbiorów oraz Kredyt i lichwa w ekonomii
samborskiej w XVIII wieku.
Grzegorz Jeż
Awers
Na awersie monety został przedstawiony fragment
sali sejmowej.
Rewers
Na rewersie znajduje się portret
Romana Rybarskiego, a po jego lewej stronie cytat
z dzieła Przyszłość gospodarcza Polski: „Naród nie
jest abstrakcją, lecz żywą całością historyczną”.
Powyżej znajdują się daty urodzin i śmierci Romana Rybarskiego.
|
