Opis
Stanisław Kasznica urodził się 25 lipca 1908 r. we Lwowie
w rodzinie prawniczej. Jego ojciec Stanisław Wincenty
Kasznica, potomek posła na Sejm Czteroletni Antoniego
Trębickiego, był doktorem prawa, członkiem Stronnictwa
Narodowo-Demokratycznego, senatorem II RP.
Po przeprowadzce rodziny do Poznania, gdzie jego ojciec
został rektorem Uniwersytetu Poznańskiego, młody
Stanisław ukończył tamtejsze Gimnazjum im. Karola
Marcinkowskiego, a następnie prawo na Uniwersytecie
Poznańskim. W czasie studiów został członkiem i jednym
z liderów Młodzieży Wszechpolskiej. Należał również do
studenckiej organizacji samorządowej „Bratnia Pomoc”,
Korporacji Akademickiej „Helionia” (której prezesem
został w 1938 r.), a także Poznańskiego Aeroklubu Akademickiego. Od 1934 r. należał do Obozu Narodowo-
-Radykalnego. Ponieważ partia została zdelegalizowana,
został członkiem jej tajnej wielostopniowej struktury
kierowniczej o nazwie Organizacja Polska.
Służbę wojskową odbył w Szkole Podchorążych Rezerwy
Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, w stopniu
porucznika rezerwy służył w 7 Wielkopolskim Dywizjonie Artylerii Konnej (DAK) w Poznaniu. Do wybuchu
wojny pracował w kancelarii adwokata Ignacego Weinfelda w Warszawie i jako radca prawny w Gnieźnie.
W wojnie obronnej 1939 r. dowodził plutonem baterii
w 7 Dywizji Artylerii Konnej podporządkowanej Wielkopolskiej Brygadzie Kawalerii w składzie Armii „Poznań”.
Walczył w bitwie nad Bzurą, pod Laskami i Sierakowem,
bronił Warszawy. Za męstwo odznaczony Krzyżem Virtuti
Militari V klasy.
Po klęsce wrześniowej skupił się na działalności niepodległościowej w tajnej Organizacji Polskiej. W 1942 r. uczestniczył
w powołaniu nowej organizacji wojskowej - Narodowych
Sił Zbrojnych (NSZ). Głównym celem była walka zarówno
z Niemcami, jak i Sowietami, zwalczanie wpływów komunistów, a także stworzenie po wojnie Polski jako kraju narodowo-katolickiego.
Kasznica był jednym z tych, którzy nie uznali scalenia z Armią
Krajową. W lipcu 1944 r. został szefem Oddziału I Komendy
Głównej Narodowych Sił Zbrojnych. Mimo że był przeciwnikiem wybuchu Powstania Warszawskiego, walczył na Ochocie.
Po upadku Powstania prowadził działalność antykomunistyczną: wojskową, wywiadowczą, polityczną i wśród młodzieży. W sierpniu 1945 r. został p.o. komendanta głównego
NSZ. Na przełomie 1945 i 1946 r. wraz z częścią ocalałej kadry
wstąpił do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Był jednym z najbardziej poszukiwanych przez UB i NKWD Żołnierzy Wyklętych. Za jego ujęcie wyznaczono wysoką nagrodę.
Jak bardzo Sowietom
zależało na schwytaniu
Kasznicy, niech świadczy fakt, że raportów na temat jego ścigania domagał się ludowy komisarz
spraw wewnętrznych ZSRS Ławrientij Beria.
Ostatni komendant NSZ wpadł w ręce komunistów
15 lutego 1947 r. w Zakopanem, gdzie przebywał wraz
z rodziną. Brutalne śledztwo w areszcie przy ul. Rakowieckiej w Warszawie trwało prawie rok. W dniu 2 marca
1948 r. został skazany na czterokrotną karę śmierci.
Zamordowany 12 maja 1948 r.
W 1992 r. dzięki staraniom rodziny wyrok unieważniono.
Na mocy postanowienia prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego 20 sierpnia 2009 r. Stanisław Kasznica za wybitne
zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej
otrzymał pośmiertnie Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia
Polski. Jego szczątki zostały ekshumowane w 2012 r. na
„Łączce” Powązek Wojskowych w Warszawie.
Tadeusz Płużański
Awers
Rewers
|
