Opis
Operacja wileńska została zaplanowana i przeprowadzona przez Józefa Piłsudskiego w kwietniu 1919 r. wbrew opinii polskich i francuskich
sztabowców, wróżących jej klęskę. Naczelny
Wódz pragnął uprzedzić spodziewaną ofensywę bolszewików, którzy koncentrowali wojska za Niemnem, aby uderzyć na organizujące
się dopiero państwo polskie i przekształcić je
w republikę rad.
Część polskich sił zaatakowała Nowogródek,
Baranowicze i Lidę, ściągając na siebie uwagę nieprzyjaciela. Pod ich osłoną 16 kwietnia
ruszyła na Wilno grupa złożona z brygady jazdy ppłk. Władysława Beliny-Prażmowskiego
i kilku batalionów piechoty gen. Edwarda
Rydza Śmigłego. Jazda Beliny wyprzedziła piechotę i, przemieszczając się lasami, o świcie
19 kwietnia zaskoczyła silny garnizon bolszewicki w Wilnie. Przy wsparciu ludności opanowano część miasta. Nieprzyjaciel ochłonął
z zaskoczenia i wywiązały się ciężkie walki
uliczne. Wieczorem, kiedy kawalerii kończyła
się amunicja, do Wilna przyjechał zdobytym
pociągiem batalion 1. pułku piechoty Legionów. O zwycięstwie przesądziło przybycie,
nocą z 20 na 21 kwietnia, głównych sił polskiej piechoty. Przed południem 21 kwietnia
opanowano całe miasto.
Dla bolszewików utrata Wilna była wielką porażką propagandową i wojskową. W Polsce
wiadomość o oswobodzeniu miasta wywołała
wybuch radości. W sukcesie tym upatrywano
zapowiedź przyszłego zwycięstwa w wojnie
z Rosją bolszewicką. Zagon kawalerii Beliny
na Wilno został uznany za jeden z najpiękniejszych czynów jazdy polskiej w wojnach
lat 1919−1920.
prof. Janusz Odziemkowski
Awers
Na awersie umieszczono wizerunek wojskowej odznaki pamiątkowej nadawanej
w okresie międzywojennym uczestnikom
wyprawy na Wilno.
Rewers
Na rewersie monety, na tle kawalerii maszerującej na Wilno, przedstawiono wizerunek
płk. Władysława Beliny-Prażmowskiego, nazywanego pierwszym ułanem Drugiej Rzeczypospolitej. Był legionistą, organizatorem
i dowódcą 1. pułku ułanów Legionów Polskich w niepodległej Polsce zorganizował
1. Brygadę Jazdy, którą dowodził w latach
1919−1920. Jesienią 1920 r. na własną prośbę
odszedł z wojska. W latach 1931−1933 był
prezydentem Krakowa, a następnie do 1938
r. wojewodą lwowskim.
|
